Σίγουρα έχετε δει στο You Tube ή σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βίντεο με σκύλους που έχουν κάνει ζημιά στο σπίτι και όταν ο ιδιοκτήτης τους πλησιάζει, τους κοιτούν με αυτό το ένοχο βλέμμα που μαρτυρά ότι ξέρουν καλά τι έκανε;
Ξέρετε ποιο βλέμμα λέω…αυτό το πληγωμένο, γεμάτο τύψεις βλέμμα που ο σκύλος έχει συνήθως κατεβάσει τα αυτιά, έχει μαζέψει την ουρά, φαίνεται το λευκό των ματιών του, ίσως να γλείφεται, το σώμα του έχει ”μικρύνει” και σας κοιτά απολογητικά.
Σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2009, η Dr. Horowitz προσπάθησε να αποσαφηνίσει τι παρακινεί τους σκύλους στην επίδειξη αυτής της συμπεριφοράς, που οι άνθρωποι μεταφράζουμε ως ενοχή.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στα σπίτια 14 κηδεμόνων – σκύλων με τον εξής τρόπο : Η Dr. Horowitz ζήτησε απο τους κηδεμόνες να αφήσουν στο πάτωμα λιχουδιές, να ζητήσουν στον σκύλο τους να μην τις πλησιάσει και να φύγουν από το δωμάτιο ενώ η ίδια θα βιντεοσκοπούσε το τι θα έκανε ο σκύλος και όταν επέστρεφαν θα τους ενημέρωνε για το αν ο σκύλος τους τις είχε φάει ή όχι καταγράφοντας την αντίδρασή τους. Αυτό όμως που δεν τους είπε ήταν τι στην πραγματικότητα ήθελε να καταγράψει. Στους μισούς συμμετέχοντες έλεγε οτι ο σκύλος είχε φάει τις λιχουδιές ενώ στην πραγματικότητα δεν το είχε κάνει ή ότι δεν τις είχε φάει ενώ το είχε κάνει. Στους υπόλοιπους μισούς είπε την πραγματική αντίδραση των σκύλων τους. Αυτό που έκανε ήταν να βιντεοσκοπήσει τη γλώσσα του σώματος των σκύλων όταν επέστρεφαν οι κηδεμόνες και το συμπέρασμα ήταν οτι οι σκύλοι των ανθρώπων που πίστεψαν ότι ο σκύλος τους είχε φάει τις λιχουδιές ενώ δεν το είχε κάνει επέδειξαν τη συμπεριφορά που περιγράφεται ως ενοχή.
Οι σκύλοι είχαν κάνει ακριβώς αυτό που τους είχε ζητηθεί, επομένως η συμπεριφορά των σκύλων δεν είχε να κάνει με το ότι ήξεραν ότι έχουν κάνει κάτι που δεν έπρεπε αλλά με τη γλώσσα σώματος των κηδεμόνων τους οι οποίοι πιστεύοντας οτι ο σκύλος τους είχε παρακούσει επιδείκνυαν ενόχληση, εκνευρισμό, ντροπή και απογοήτευση. Οι σκύλοι αντιδρούσαν ακριβώς σε αυτά, προσπαθώντας με τον δικό τους τρόπο να πουν κάτι σαν ”μη μου φωνάξεις, μην έχεις τόσο απότομη αντίδραση, δεν ξέρω τι είναι αυτό που γίνεται αλλά δεν μου αρέσει, δεν είμαι απειλή”.
Στους ανθρώπους υπάρχει η έννοια της ”εκτελεστικής λειτουργίας”. Οι εκτελεστικές λειτουργίες είναι οι ανώτερες γνωστικές λειτουργίες και ουσιαστικά αφορούν στη ρύθμιση των σκέψεων και της συμπεριφοράς μέσω διαφόρων αλληλένδετων διαδικασιών όπως η ικανότητα να ξεκινήσεις, να διατηρήσεις και να συνδέσεις τις συμπεριφορές με οργανωμένο και ολοκληρωμένο τρόπο. Όσο και αν, με πολλούς τρόπους, οι εγκέφαλοι των σκύλων έχουν ομοιότητες με τους δικούς μας, οι σκύλοι δεν είναι πιθανό να αναλογιστούν τις προηγούμενες ενέργειές τους και να αποφασίσουν ότι έχουν κάνει κάτι λάθος.
Οι σκύλοι έχουν αναμνήσεις αλλά η επεξεργασία τους πιθανά δεν πραγματοποιείται με τον ίδιο τρόπο όπως οι ανθρώπινες αναμνήσεις. Δεν μιλούν για αυτές όπως εμείς. Αν τις σκέφτονται όσο μας περιμένουν στον καναπέ να γυρίσουμε από τη δουλειά είναι κάτι που ακόμα δεν γνωρίζουμε.
Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι στην προσπάθειά μας να προβλέψουμε και να εξηγήσουμε τις αντιδράσεις ενός άλλου πλάσματος που στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε, στρεφόμαστε στους δικούς μας ανθρωπομορφισμούς. Δεδομένου ότι είμαστε άνθρωποι, βλέπουμε αυτό το βλέμμα και αποδίδουμε ένα κοινό ανθρώπινο συναίσθημα σε αυτό: ενοχή.
Οι σκύλοι δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν κάνει κάτι κακό, αντιδρούν στη δική μας γλώσσα σώματος και να έχετε στο μυαλό σας ότι είναι εξαιρετικά καλοί στο να μας παρατηρούν και έχουν την ικανότητα να πιάσουν την παραμικρή αντίδραση ή ενόχλησή μας. Αυτός είναι ο τρόπος που επικοινωνούν και τόσο η διάδρασή μας όσο και η σχέση που αναπτύσσουμε μαζί τους εξαρτάται κατά μεγάλο ποσοστό από τη γλώσσα του σώματος μας και τις πληροφορίες που τους δίνει.